" Η ΕΛΙΑ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΤΗΣ ΣΤΙΜΑΓΚΑΣ "
ΣΤΙΜΑΓΚΑ 2005
" Η ΕΛΙΑ
ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΤΗΣ ΣΤΙΜΑΓΚΑΣ "
Μια ομαδική εργασία
των μαθητών των όλων των τάξεων
του Δημοτικού Σχολείου Στιμάγκας
στα πλαίσια της συμμετοχής του σχολείου μας στα προγράμματα
του Γραφείου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κορινθίας
για το σχολικό έτος 2004-2005
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Η ελιά στην Στιμάγκα
Το ευλογημένο δέντρο της ελιάς και το λάδι.
Στο Λαογραφικό Μουσείο Κορίνθου
Μια συνέντευξη με τον γεωπόνο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Στιμάγας κ. Kων/νο
Θεοδώρου
Το μάζεμα της ελιάς στην Στιμάγκα
Χρήσιμες πληροφορίες
Συνεντεύξεις με παραγωγούς
Ένα ποίημα για την ελιά
Έργα μαθητών μας
Η ελιά στην Στιμάγκα
Η περιοχή που ζω έχει πολλούς ελαιώνες. Η ελιά είναι πολύ χρήσιμη για τους
ανθρώπους. Από αυτήν παίρνουμε τον καρπό της την ελιά, το λάδι και το ξύλο
της. Κοντά στα τέλη του Οκτώβρη το μάζεμα της ελιάς αρχίζει. Οι ελαιοπαραγωγοί
με πολύ κόπο μαζεύουν τους καρπούς της. Μετά πηγαίνουν τις ελιές στο ελαιοτριβείο
για να πάρουν λάδι. Μερικές τις κρατάνε για να φτιάξουν έτσι όπως πρέπει ώστε
να έχουν να τρώνε τον χειμώνα.
Το λάδι παράγεται από την ελιά. Οι νοικοκυρές το χρησιμοποιούν κάθε μέρα στο
φαγητό που φτιάχνουν. Το λάδι χρησιμεύει και στην σαλάτα. Ακόμα το χρησιμοποιούνε
για να ανάβουμε το καντήλι που είναι γύρω από τις εικόνες των Αγίων.
Το ευλογημένο δέντρο της ελιάς και το λάδι.
Η ελιά είναι το μεγαλύτερο δώρο που έκανε η θεά ΑΘΗΝΑ στους Αθηναίους και
γενικά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Την έκανε να φυτρώσει από τη γη και είπε στους κατοίκους.
<< Ο καρπός της θα σας τρέφει, το λάδι της θα σας φωτίζει και το κλωνάρι
της θα είναι το σύμβολο της ειρήνης.
Από τότε ο κόσμος ασχολήθηκε με την ελιά έφτιαξε ελαιώνες και πολλοί ζούνε
από τις ελιές.
Το μάζεμα της ελιάς είναι πολύ δύσκολο γιατί γίνεται το χειμώνα και απαιτεί
πολύ κόπο. Απλώνουν κάτω από το δέντρο μεγάλα πανιά και οι άντρες ανεβαίνουν
σε σκάλες και με τα χτένια αρχίζουν να ρίχνουν τον καρπό που πέφτει στα πανιά.
Αυτές τις ελιές τις μαζεύουν οι γυναίκες και τις βάζουν σε σακιά. Όλες οι
ελιές δεν είναι ίδιες. Υπάρχουν οι μικρές και οι μαύρες που μας δίνουν το
λάδι και οι μεγάλες που τις φτιάχνουν άλλες στο ξύδι , άλλες στην άρμη ( επιτραπέζιες)
που τις πουλάνε στο εμπόριο και τις τρώμε. Είναι πραγματικά πολύ νόστιμες!
Επίσης το λάδι στα παλιά χρόνια χρησίμευε και για τον φωτισμό, γιατί δεν υπήρχε
ρεύμα και οι άνθρωποι έβαζαν το λάδι σε ένα ποτηράκι με φιτίλι και έτσι αυτό
φώτιζε και βοηθούσε τα παιδιά να γράφουν και να διαβάζουν.
Πιστεύω ότι η ελιά και το λάδι της είναι το μεγαλύτερο αγαθό για τον άνθρωπο.
Οι ελιές στην Στιμάγκα
Συμμετέχοντας στο πρόγραμμα για την ελιά…
στο Λαογραφικό Μουσείο Κορίνθου
Μια ηλιόλουστη μέρα του Δεκέμβρη είχαμε την τύχη να επισκεφτούμε ένα χώρο που υπηρετεί την παράδοση και τον πολιτισμό. Οι μαθητές μας έμαθαν τα πάντα για την ελιά και δημιούργησαν όμορφα μικρά έργα τέχνης στο Λαογραφικό μουσείο Κορίνθου.
Οι μαθητές του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού με τα έργα τους!!!
Μια συνέντευξη με τον γεωπόνο του Αγροτικού συνεταιρισμού Στιμάγας κ. Kων/νο Θεοδώρου
Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια γενικά για την ελιά;
Η ελιά είναι συνδεδεμένη με την χώρα μας. Κατάγεται από την λεκάνη της Μεσογείου και είναι γνωστή από τα πανάρχαια χρόνια. Την συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα σύμβολο των Ολυμπιακών αγώνων, επίσης την συναντάμε την εποχή των χριστιανικών χρόνων. Στο Όρος των Ελαιών προσευχήθηκε ο Χριστός πριν την καταδίκη και την σταύρωση Του. Την σημερινή εποχή είναι ένα δέντρο με μεγάλη διατροφική αξία αφού σε όλο τον κόσμο δίνουν μεγάλη σημασία στο ελαιόλαδο και επιστρέφει όλος ο προηγμένος δυτικός κόσμος στην μεσογειακή δίαιτα που σαν κύριο συστατικό έχει το ελαιόλαδο.
Στο χωριό μας όλοι γνωρίζουμε ότι λειτουργεί ένα σύγχρονο ελαιουργείο. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την ιστορία του;
Η ιστορία του ελαιουργείου αρχίζει στο χωριό μας στις αρχές του 20ου αιώνα.
Πιο συγκεκριμένα από στοιχεία που υπήρχαν στον αγροτικό μας συνεταιρισμό βλέπουμε
ότι λειτουργούσαν τρία ελαιοτριβεία ιδιωτικά από το 1916 τα οποία με την πάροδο
των χρόνων και μετά από συμφωνία των κατοίκων συγχωνεύτηκαν με αποτέλεσμα
να ιδρυθεί το συνεταιριστικό ελαιουργείο το οποίο πρωτολειτούργησε το 1948.
Η παραγωγή ελαιολάδου παλαιότερα γινόταν με τον ίδιο τρόπο όπως σήμερα, αλλά
με διαφορετικά μηχανήματα. Η άλεση του καρπού γινόταν με μεγάλες πέτρες της
οποίες κινούσαν ζώα την αρχή και μηχανικά αργότερα. Ο ελαιοπολτός μετά τοποθετούνταν
σε μουτάφια τα οποία στην συνέχεια πιέζονταν μηχανικά έβγαινε το πρώτο λάδι
και μετά από κατάλληλη επεξεργασία φτάνουμε στο τελικό προϊόν.
Πόσα άτομα χρειάζεστε για την λειτουργία του ελαιουργείου;
Τα άτομα που χρειάζονται για να λειτουργήσει το ελαιοτριβείο με τα σημερινά σύγχρονα μηχανήματα που υπάρχουν είναι 2 στην τροφοδοσία του καρπού και 2 που χειρίζονται τα μηχανήματα. Εκτός αυτών υπάρχει και ο διαχειριστής που έχει την συνολική επίβλεψη του συγκροτήματος από την παραλαβή του ελαιοκάρπου έως την παράδοση του ελαιολάδου.
Ποια η παραγωγή του χωριού μας σε λάδι την τελευταία δεκαετία;
Παραγωγή λαδιού:
ΕΤΟΣ ΛΑΔΙ ΣΕ ΚΙΛΑ
1996 242.247
1997 137.944
1998 227773
1999 132257
2000 158516
2001 67418
2002 226681
2003 80792
2004 109613
Θα θέλατε να μας μιλήστε λίγο για τις ασθένειες που απειλούν την ελιά;
Όσον αφορά τις ασθένειες και τους εχθρούς της ελιάς μπορούμε να πούμε τα
εξής:
Κατά την περίοδο Φεβρουαρίου - Μαρτίου έχουμε τα εξής έντομα: Λεκάνιο, Ασπιδωτό,
Φιλίππια, Παρλατόρια. Την περίοδο Μαΐου - Ιουνίου καθώς και Αυγούστου - Σεπτεμβρίου,
εμφανίζονται ο Πυρηνοστρύτης, η Βαμβακάδα, ο Φλοιοτρίβης, τα Ακόρεα και ο
Δάκος.
Όσον αφορά τις μυκητολογικές ασθένειες αυτές εμφανίζονται την περίοδο από
τα μέσα Σεπτεμβρίου έως και τέλος Οκτωβρίου. Τα γεωργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται
στην καταπολέμηση των ασθενειών και εχθρών της ελιάς είναι αποτελεσματικά,
φιλικά προς το περιβάλλον και μέσα στα πλαίσια της νομοθεσίας ασφαλή για τον
χρήστη. Χρησιμοποιούνται κατά τρόπο ώστε στο τελικό προϊόν να μην υπάρχουν
υπολείμματα και το προϊόν να είναι ασφαλές για τον καταναλωτή.
Το μάζεμα της ελιάς
Μια όμορφη ημέρα οι δάσκαλοι του σχολείου μας αποφάσισαν να πάμε μια σχολική επίσκεψη για να παρακολουθήσουμε καλύτερα αλλά για να βοηθήσουμε κι εμείς στο μάζεμα της ελιάς.
Οι δάσκαλοί μας και ένας κύριος μέλος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων προσφέρθηκαν να μας πάνε σε ένα κτήμα για να δούμε πως γίνεται το μάζεμα της ελιάς.
Όταν φθάσαμε είδαμε τους αγρότες να τινάζουνε τις ελιές με τα χτένια τους.
Αμέσως σταμάτησαν και δέχτηκαν με χαρά να μας δείξουν όλες τις εργασίες που
γίνονται για να μαζευτούν οι ελιές. Ειλικρινά τους ευχαριστούμε για τα όμορφα
πράγματα που μάθαμε. Οι φωτογραφίες που βγάλαμε μπορούν να μας θυμίσουν τις
όμορφες στιγμές αυτής της αξέχαστης ημέρας.
Οι μικροί μαθητές μας έψαξαν και βρήκαν χρήσιμες πληροφορίες
για την ελιά
Η ελιά υπήρξε την αρχαιότητα σύμβολο σοφίας, ειρήνης, αφθονίας δόξας και
θριάμβου. Η ελιά αναπτύχθηκε στην Κρήτη το 3.500 π.χ. Ο σημιτικός λαός την
καλλιεργούσε το 3000 π.χ. Σύμφωνα με τη βίβλο το περιστέρι του Νώε έφερε στην
κιβωτό ένα φύλλο ελιάς.
Το ελαιόλαδο εκτιμούσαν στην Ελλάδα ως μύρο για το σώμα, κατά την εποχή του
Ομήρου. Αργότερα η ανάπτυξη της ελιάς διαδόθηκε σε όλες της χώρες γύρω από
την Μεσόγειο. Πρώτη ελαιοπαραγωγός χώρα είναι η Ισπανία , δεύτερη η Ιταλία
και τρίτη η Ελλάδα. Στην Ελλάδα θεωρείται εθνικό δέντρο και καλλιεργείται
κυρίως στις νότιες παράλιες περιοχές.
***
Η ελιά είναι δέντρο αειθαλές που καλλιεργείται από τους αρχαιότατους χρόνους
και μας προσφέρει τους πολύτιμους καρπούς της από τους οποίους παράγουμε το
λάδι.
Το κλαδί της ελιάς είναι παγκόσμιο σύμβολο της ειρήνης.
Για τους αγρότες η καλλιέργειά της είναι εύκολη. Η ευαισθησία του καρπού είναι
μεγάλη και οι εχθροί πάρα πολλοί.( Δάκος, πυρηνοτρίτης, βαμβακάδα κ.α )
Οι οποίοι καταπολεμούνται με δυο τρεις ψεκασμούς, για να έχουμε πολύ καλό
λάδι χωρίς μεγάλη οξύτητα.
Οι εργασίες που γίνονται για την καλλιέργεια της ελιάς στην Στιμάγκα είναι:
το σκάψιμο, το κλάδεμα, το ράντισμα, η λύπανση και το μάζεμα.
***
Η ελιά ήταν γνωστή από την Αρχαία Ελλάδα. Η Αθήνα κέρδισε να είναι προστάτιδα
στην Αθήνα γιατί παρουσίασε την ελιά σαν πολύ σημαντικό δέντρο.
Ο Χριστός συλλαμβάνεται στον ελαιώνα. Στην Ελλάδα έχουμε αρκετούς ελαιώνες.
Πουλάμε ελιές και ελαιόλαδο που είναι πολύ σημαντικό για τη διατροφή μας.
Έρευνες έχουν αποδείξει ότι το λάδι της ελιάς είναι το καλύτερο λάδι για τον
άνθρωπο, το πιο υγιεινό.
Επίσης με λάδι ανάβουμε το καντηλάκι για να μας φωτίζει. Η ελιά είναι το πιο
ευλογημένο δέντρο που υπάρχει στη γη.
***
Συνέντευξη με τον παραγωγό κ. Παναγιώτη Καλαντζή
Πώς καλλιεργούσαν τις ελιές στο χωριό μας στα παλιά χρόνια;
Τα παλιά χρόνια στο χωριό μας καλλιεργούσαν τις ελιές με το ξινάρι. Έσκαβαν γύρω από τον κορμό και το υπόλοιπο χωράφι με το μουλάρι που πίσω του κουβαλούσε το αλέτρι.
Πώς τις μάζευαν;
Τις τίναζαν με τα χέρια γιατί τότε δεν υπήρχαν χτένια και σύγχρονα μηχανήματα. Τις έριχναν κάτω στο χώμα γιατί δεν υπήρχαν τα ελαιόπανα. Για να τις βάλουν μέσα στα τσουβάλια χρησιμοποιούσαν πάλι τα χέρια τους.
Τι αρρώστιες είχαν οι ελιές;
Οι πιο σοβαρές αρρώστιες της ελιάς ήταν: Ο πυρηνοτρίτης, ο δάκος, και το λεκάνιο. (μαυρίλα, καπνιά)
Πώς αντιμετώπιζαν τις αρρώστιες στις ελιές;
Δεν υπήρχαν σύγχρονα μηχανήματα όπως τρουμπίνες και άλλα ραντιστικά κι έτσι χρησιμοποιούσαν ψεκαστήρες πλάτης.
Πώς έβγαζαν το λάδι στα ελαιουργεία;
Για να βγει το λάδι όπως ξέρουμε θα έπρεπε να πάνε τις ελιές στα λιοτρίβια. Έριχναν τις ελιές σε τσιμεντένιους κάδους όπου από εκεί οι εργάτες τις έπαιρναν και τις έριχναν μέσα στο αλώνι με τις πέτρες . Μετά από εκεί τις έβαζαν στο πιεστήριο με τα μουτάφια. Από εκεί πήγαινε στον διαχωριστήρα όπου έβγαινε το λάδι.
Μια συνέντευξη με τον παραγωγό κ. Χρήστο Φούζα
Πώς προετοιμαζόμαστε για το φύτεμα της ελιάς;
Καταρχήν ετοιμάζουμε το χωράφι, το φρεζάρουμε, κάνουμε μια βαθιά άροση, στρώνουμε το χώμα ίσια και μετά στρώνουμε μερικά καλάμια τα σημαδούρια και τα τοποθετούμε εκεί που θα φυτευτούν οι ελιές έτσι ώστε οι ελιές να είναι στην ίδια ευθεία και σε απόσταση πέντε επί εφτά μέτρα η μία από την άλλη.
Πώς επιλέγουμε το είδος της ελιάς που θα φυτέψουμε;
Πρώτα κάνουμε μια ανάλυση του εδάφους στο εργαστήριο και μετά παίρνουμε
από τον φυτοριούχο το είδος της ελιάς που ταιριάζει. Δηλαδή μαύρη ελιά (λαδοελιά)
ή Μανάκι (άσπρη ελιά) ή Κωροναιίκη. Τα μικρά δέντρα που αγοράζουμε είναι ενός
ή δύο ετών και η ρίζα τους είναι μαζί με χώμα μέσα σε μια πλαστική σακούλα.
Στη συνέχεια πηγαίνουμε μαζί με νερό στο χωράφι και ανοίγουμε ένα λάκκο γύρω
στα τριάντα εκατοστά βάθος. Προσεκτικά βάζουμε μέσα το φυτό της ελιάς αφού
βγάλουμε την πλαστική σακούλα που περιέχει την ρίζα και στην συνέχεια ποτίζουμε
το φυτό . Με ένα ξύλο ή καλάμι στηρίζουμε τον κορμό του φυτού ώστε να προστατεύεται
από τον αέρα και να μην μετακινείται.
Πότε θα πάρουμε καρπό από τις νέες αυτές ελιές;
Θα αρχίσουν να μας δίνουν καρπό μετά από πέντε ή έξι χρόνια εφόσον όλα πάνε καλά.
Ποιες φροντίδες χρειάζεται η ελιά κατά τη διάρκεια ενός έτους;
Οι μεγάλες ελιές κάθε χρόνο θέλουν φρεζάρισμα, λίπασμα και καθαρισμό των χωραφιών ώστε να είναι σε καλή κατάσταση τα χωράφια.
Ποια μέτρα παίρνετε για τις διάφορες ασθένειες των δέντρων σας;
Όπως ξέρουμε η ελιά έχει αρκετές αρρώστιες τις οποίες προσπαθούμε να τις αντιμετωπίσουμε με γεωργικά φάρμακα. Τρεις ψεκασμούς κάνουμε με τα κατάλληλα φάρμακα για να αντιμετωπιστούν ο Πυρηνοτρίτης, ο Δάκος και το Λεκάνιο. Οι ψεκασμοί στο χωριό μας γίνονται με τις τουρμπίνες ή με τις μάνικες.
Τι έχει αλλάξει στην παραγωγή σας τα τελευταία χρόνια;
Η παραγωγή τα τελευταία χρόνια είναι ίδια. Άλλωστε η ελιά μια χρονιά έχει καρπό και μια χρονιά δεν έχει. Αυτό που έχει βελτιωθεί πολύ τα τελευταία χρόνια είναι η συγκομιδή της ελιάς. Με τα νέα μηχανήματα έχει σταματήσει ο παραδοσιακός τρόπος μαζέματος της ελιάς. Τα μηχανήματα αυτά δουλεύουν με αέρα με αποτέλεσμα να γίνεται το μάζεμα πολύ πιο γρήγορα και να έχουμε λιγότερο εργατικό δυναμικό και μικρότερο κοστολόγιο στην παραγωγή μας.
Που τις πάτε τις ελιές σας μετά το χωράφι;
Στο χωριό μας εδώ και πάρα πολλά χρόνια λειτουργεί ένα σύγχρονο συνεταιριστικό ελαιουργείο. Το βράδυ όλοι οι παραγωγοί που γυρίζουν στο χωριό φέρνουν τις ελιές τους εκεί. Με τα σύγχρονα μηχανήματα που διαθέτει το ελαιουργείο μας το λάδι βγαίνει έξτρα παρθένο και καθαρό. Τα λάδι του χωριού μας φημίζεται για την πάρα πολύ καλή ποιότητά του.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ!
Η ΕΛΙΑ
Όπου κι αν λάχω κατοικία,
Δεν μ΄ απολείπουν οι καρποί.
Μ΄χει ο θεός ευλογημένη
Κι είμαι γεμάτη προκοπή!
Εδώ στον ίσκιο μου από κάτω
Ήρθε ο Χριστός ν΄αναπαυτεί!
Κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του,
Λίγο προτού να σταυρωθεί.
Κωστής Παλαμάς - Τραγούδι της πατρίδας μου
.
ΕΡΓΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΑΣ ΑΠΟ ΦΥΛΛΑ ΕΛΙΑΣ
( Από την επίσκεψή μας στο Λαογραφικό Μουσείο Κορίνθου)